2022/2023 Üretim Sezonu Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti Raporu hazırlanmıştır.
Bu çalışma sonuçlarına göre ülkemizde, bu toplam yıl dane zeytin, sofralık zeytin ve zeytinyağı bakımından tüm zamanların rekor seviyesinde bir üretim gerçekleşeceği beklenmektedir. Aşağıdaki tablolarda detaylı bir şekilde görüleceği gibi ülkemizde toplam 167.652.603 adet meyve veren, 28.456.586 adet meyve vermeyen ağaç mevcut olduğu ve meyve veren ağaç sayısında 2021/22 sezonuna göre %1,86 artış olduğu, ağaç başına ortalama üretimin geçen seneye göre arttığını ve ağaç başına 17,8 kg zeytin elde edileceğini buna bağlı olarak toplam elde edilecek zeytin miktarının 2021/22 sezonuna göre %71,2 artarak 2.976.654 ton olacağı tahmin edilirken,
Toplam sofralık zeytin üretiminin 2021/22 sezonuna göre %45,2 oranında artarak 735.678 ton olacağı, Toplam dane üretiminin %75,28’i olan 2.240.976 ton’unun yağlığa ayrılacağı bundan da ortalama 1/5,3 randıman ile 2021/22 sezonuna oranla %78,9 artarak 421.717 ton zeytinyağı elde edileceği tahmin edilmektedir. Buna göre toplam 196 milyon zeytin ağacı ile, 421 bin ton zeytinyağı, 735 bin ton sofralık zeytin üretimi ile Tarım ve Orman Bakanlığı ile Konseyimiz tarafından yaklaşık 15 yıl önce konulan dünya ikinciliği hedefine zeytinyağı üretimi bakımından ulaşılmış, sofralık zeytin bakımından ise İspanya ve Mısır’ın önünde dünya 1’nciliğine ulaşılmış olacaktır.
Uluslararası Zeytin Konseyi ve Mercacei kaynaklarından alınan bilgilere göre bu yıla kadar bizden üretim bakımından önde olan ülkelerde zeytinyağı üretimleri; İspanya:750-800 bin ton, İtalya:330 bin ton, Yunanistan:310 bin ton ve Tunus:220-260 bin ton üretim gerçekleşeceği beklenmekte, Ülkemizin ise bugüne kadar dünya üretiminin 4-5’nci seviyesinde üretimi gerçekleşirken bu yıl 421 bin ton tahmini ile İspanya’nın ardından dünya ikinciliğe ulaşılması öngörülmektedir.
Ülkemizde rekolte bakımından tarihi rekor seviyede üretim beklenirken, İspanya, İtalya, Yunanistan ve Tunus’ta geçen yıllara göre çok önemli verim düşüklükleri olacağı tahmin edilmektedir. Dünya genelinde Türkiye haricinde hemen her ülkede küresel iklim değişikliklerinin olumsuz etkileri azami düzeyde hissedilmiş hatta son 500 yılın en sıcak hava ve kuraklık seviyeleri yaşanmıştır. Bu sıcaklık ve iklim değişikliklerine bağlı olarak söz konusu ülkelerde gelecek yılın rekoltesinde de düşüklük yaşanabileceği beklentisiyle başta İspanya’da olmak üzere Ayçiçek ekimlerine ağırlık verilmiş ancak ondan da kuraklık nedeniyle beklenen verimlilik alınamamıştır. Bu durum İspanya, İtalya başta olmak üzere üretici fiyatlarının geçtiğimiz yıla göre 2,5 Avro/Kg dan 5-6 Avro seviyelerine yükselmesine neden olmuştur. Artan maliyetler ve tüm ülkelerde yaşanan finansal krizlerde üretim maliyetleri ve fiyatların yükselmesine neden olmaktadır. Nitekim artan maliyetlerle İtalya’da 10 Avro/kg seviyelerine gelebileceği İtalyan yetkililerce beyan edilmektedir.
Odalar ve/veya Üretici Birliklerince yapılan maliyet hesaplama çalışmalarında Ülkemizde beklenen 2022/23 üretim maliyetleri %30 geçim payları hariç 1 kg zeytinyağı için 60-70 TL/Kg, Sofralık Zeytin içinde yaklaşık 18-20 TL/kg olabileceği tahmin edilmektedir. Ülkemizde şu an itibarıyla üretici fiyatı 1 kg natürel sızma zeytinyağı için 80-85 TL/kg dır. (yaklaşık 4,5 Avro). Bu yılki rekoltemizin rekor seviyede yükselişin ana nedenleri arasında ülkemizin zeytin ağacının anavatanı olması yani en uygun iklim koşullarına sahip olmamız dolayısıyla küresel iklim değişikliği krizinden nispeten çok az oranda etkilenmesi, 2007 den bu yana dünya ikinciliği hedefi koymamız ve bu amaca ulaşmak için Tarım ve Orman Bakanlığımızın teşvikleriyle ağaç sayımızın meyve veren/vermeyen olarak 100-120 milyondan 168-196 milyona adete yükselmesi ve de sektörün genç nüfusuyla teknik ve teknolojiyi daha fazla kullanması gibi etkenler yer almaktadır. Rekoltemizin bu rekor seviyesi, dünya zeytin ve zeytinyağı arzının çok önemli bir noksanlığı işaret ettiği böylesi bir yılda özellikle dış ticaretimiz açısından çok önemli bir fırsat yaratabileceğimizi göstermektedir.
Örneğin İtalya’nın zeytinyağı üretiminin 330 bin ton olacağı öngörüyle sadece 600 bin ton iç tüketim bir o kadar da ihracatı olduğu dikkate alındığında sadece İtalya’nın yaklaşık 900 bin ton ithal etmeye ihtiyacı vardır. Aynı durum İspanya içinde geçerlidir. Ülkemiz üretimi ise adeta bir Anadolu Hazinesi gibi şu ana kadar görülmemiş ihtişamı ve pırıltısıyla bugüne ve geleceğe umut vermektedir.
Bu yıl özellikle Türk Malı markalarla ve ambalajlı ihracatta İspanya ve İtalya’nın boş bırakacağı yeni pazarlara girmek için ve aynı zamanda iç tüketimimizin arttırılması için büyük bir fırsat yılıdır. Diğer taraftan önemli sayılabilecek bir sorun ise 421 bin ton zeytinyağı ve 735 bin ton sofralık zeytinin saklanabileceği tank ve depo eksiğimizin mevcudiyeti olabilir. Üretilen malların bir taraftan en yüksek katma değerle ihracatının gerçekleşmesi bunun için ihracatta herhangi bir kısıtlamaya gidilmemesi ve ticari sirkülasyonun süreklilik arz etmesi hayati öneme haizdir. Artan girdi maliyetleri, işçi bulmada yaşanan ve yaşanacak zorluklar ve sektörün temel sorunları üreticileri ve sektör temsilcilerini zora sokmaktadır.
Bu zorlukların bu yıl daha fazla hissedileceği beklenmektedir. Bu kadar şanslı olduğumuz ve sektörümüzde adeta bayram havasının beklendiği böyle bir yılda maliyetler, depolama vb gibi sorunlar sektörde halihazırda sessiz ve endişeli bir havanın hâkim olmasına neden olmaktadır. Üreticiden ihracatçıya sektörün her kesiminin her zamankinden daha fazla ilgi ve desteğe ihtiyacı vardır. Üretim yardımları AB seviyesiyle benzer ancak makas çok açıktır. Aynı şekilde ihracatçı için de özellikle markalı ve ambalajlı ihracat iade desteği arttırılmalıdır. Böylesi bir dolu ürün yılının ülkemiz zeytinyağı ve sofralık zeytin iç tüketimi açısından da önemli bir artışa neden olabileceği fırsatı vardır. Özellikle Ayçiçek yağı vb gibi yağlarda yaşanan sıkıntılar ve ithalatlarından dolayı yaşanan döviz kaybının önemli bir kısmı zeytinyağı ile karşılanabilecek hem içte hem dışta katma değer yaratılarak ülkemiz ekonomine katkı sağlanabilecektir.
2022-2023 Üretim Sezonu Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Rekolte Tahmini
